Enflasyona Başka Bir Açıdan Bakalım

Haziran ayında TÜİK’in (Türkiye İstatistik Kurumu) TÜFE (Tüketici Fiyatları) Endeksi, tüketici fiyatlarının artmadığını, tersine, ortalama olarak yüzde 0.38 oranında gerilediğini gösterince “Enflasyonda yaz molası” diyerek sevinç gösterileri başladı.

Yılın ilk 6 ayında (geçen aralık ayı ile haziran ayı arasında) TÜİK’in açıkladığı enflasyon (TÜFE artışı) yüzde 6 oldu. Aynı dönemde TÜFE 2005 yılında yüzde 2.59 oranında, 2006 yılında yüzde 4.88 oranında, 2007 yılında yüzde 3.87 oranında artmıştı.
TÜFE’ye göre, geçen yılın haziranı ile bu haziran ayı fiyatları arasındaki artış yüzde 10.61 oranındadır. Hazirandan geriye 12 aylık ortalama artış yüzde 8.64’tür.
TÜİK tüketici fiyatlarındaki artışı hesaplarken (1) Gelir grubuna göre harcama ağırlıklarını dikkate alamıyor. Ortalama bir tüketim kalıbı kullanıyor. (2) Yerleşim farklılıklarını, ülke genelindeki fiyat hareketlerini çok iyi şekilde izleme şansına sahip değil. 441 farklı maddedeki fiyat hareketi izleniyor.

Halkımızın büyük bölümü alt ve orta gelir grubunda. Halkımızın büyük bölümü için enflasyon demek (1) Tencerenin kaça kaynadığıdır. (2) Elektriğe, gaza, dolmuşa kaç para gittiğidir.
Halkımızın en çok tükettiği mallarda ise 6 ayda önemli fiyat artışları gerçekleşti. TÜİK’in (enflasyonu hesaplayarak enflasyonun ne olduğunu açıklayan devlet kuruluşunun) belirlemelerine göre, yılın ilk 6 ayında mercimek yüzde 80, pirinç yüzde 58, bulgur yüzde 48, ayçiçeği yağı yüzde 48, kuru fasulye yüzde 38, ekmek yüzde 26, makarna yüzde 20, nohut yüzde 19 oranında pahalandı.

Su, hani şu dağdan, bayırdan gelen su var ya, işte o su bile yüzde 15 zamlandı.
Yılbaşına göre haziran ayında fiyatı ucuzlayan tarım ürünleri hıyar, domates ve sivri biber. Hıyarın, domatesin ve sivri biberin fiyatları yüzde 45 dolayında ucuzlamış.
Son 6 ayda elektrik ve gaz fiyatları yüzde 20 dolayında arttı. Mazottaki yüzde 25, benzindeki yüzde 15 dolayındaki fiyat artışları dolmuş otobüs, tren ve metro fiyatlarının artmasına yol açtı.
Enflasyonu tartışırken şu sorulara cevap aramak gerekir: (1) Halkın büyük bölümünün (özellikle dar ve sabit gelirlilerin) her gün kullandıkları gıda maddelerinin fiyatı ne kadar artmış? Elektrik, gaz ve su fiyatları ne kadar artmış? Ulaştırma giderleri ne kadar artmış? (2) Dar ve sabit gelirliler, bu fiyat artışı karşısında ne yapıyor? Nasıl yaşıyor?